İstanbul’un fikir, inanç ve hayat fatihi: AKŞEMSEDDiN

1- Şemseddin Muhammed bin Hamza, yani Fatih Sultan Mehmet’in meşhur hocası Akşemseddin, rivayetlere göre 1389 yılında Şam’da dünyaya gelir. Ünlü mutasavvıf Şahabeddin Suhreverdi’nin soyundan olan Akşemseddin, Halep ve Amasya’da eğitim gördükten sonra Ankara’ya giderek Hacı Bayram-ı Veli’nin müridi olur.

2- Devrinde, tıp alanında da büyük isimlerden olan Akşemseddin Hazretleri, dünya malına, şöhrete ve övülmeye hiç tenezzül etmedi. Dünyevi arzulardan köşe bucak kaçan bu büyük zat, halkın kendisine ilgi gösterdiği yerlerden hemen ayrılmasını bildi ve dünyadan hep yüz çevirdi.

3- Hacı Bayram-ı Veli, bir sohbet sırasında müritlerine sorar, “Yunus’un makamı mı yücedir, Mevlânâ’nın makamı mı?” Akşemseddin cevap verir, “Yunus’undur efendim. Çünkü Yunus’un canında ve teninde emek vardır. Kendi emeğinden gayrı bir şey yemez.” Bu cevabın üzerine Hacı Bayram, “Var git, sana belletecek nesnemiz kalmadı. Sana padişah hizmeti verdim.” Ve bundan sonra Akşemseddin, Şehzade Mehmed’e hoca oldu ve hayatı boyunca emeği karşılığı olmayan bir habbe bile kabul etmedi.

4- Akşemseddin, şehzadeyi küçük yaşlarından itibaren fetih sevdasıyla eğitti. Peygamber Efendimiz’in (sas) bu şehirle ilgili mübarek sözlerini küçük Mehmed’in beynine nakşetti adeta. Bu sevdayla geleceğin Fatih’i, yatarken İstanbul’u gördü rüyalarında, kalktı İstanbul’u seyreyledi hülyalarında.

5- İstanbul kuşatmasında da haftalar geçmesine rağmen fetih müyesser olmayınca, asker ve bazı komutanların ümitsizliğini, ordu içinde yer yer çıkan fitneleri de yine fethin gizli mimarı Akşemseddin engelledi. Konuşmalarıyla fethin mutlaka gerçekleşeceğine dair sinelerdeki ümidi ve imanı alevlendirdi.

6- Fethin mümkün olmasının sırrını sezdi Akşemseddin: Efendimiz’in (sas) müjdesine nail olabilmek ümidiyle, ilerleyen yaşına aldırmadan İstanbul önlerine gelen Ebu Eyyub-el Ensari Hazretleri’nin kabrini ortaya çıkarmasıyla fethin manevi ayağı da tamamlanmış oldu.

7- Fatih Sultan Mehmet, hocasının kendisine kazandırdığı ufuk ve terbiyeden ve onun muazzam hakperestliğinden o kadar memnundur ki, İstanbul’un surlarını aşıp şehre girdikten sonraki sevincini görenlere şöyle seslenir: “Bendeki bu sevinci görürsüz, Konstantiniyye fethine sevinir sanmayın. Akşemseddin benim zamanımda olduğuna sevünürüm...”

8- Yüce Yaratıcı’ya yönelmek ve O’na ulaşmanın yolunun her şeyi terk etmekten geçtiğini gayet iyi bilen Hak âşığı Akşemseddin’in, Fatih Sultan Mehmet’in derviş olma talebine verdiği cevap ise muhteşemdir: “Dervişlikte öyle bir mertebe vardır ki, eğer lezzet alınırsa, saltanat işlerinden kesin olarak el çekmek lazım gelir. Eğer öyle olursa memleketin işleri ihtilal bulur. O takdirde, hem siz ve hem de biz vebale gireriz...”

9- Rivayete göre, padişah bir gün Akşemseddin’in çadırına girmiş, ancak şeyh hoşamedi yapmadan yerinde oturmaya devam etmiş. Padişah bu duruma çok üzülür. Fakat Akşemseddin’i iyi tanıyan vezirlerinden Ahmet Paşa, şeyhin bu hareketini şöyle izah eder: “Bu büyük fetih, mübarek ecdadınıza değil de size müyesser olduğu için, sizde bir çeşit gurur müşahede eylemiş, maksatları sizden o gururun izalesine gayret göstermenizdir.” Bu izah üzerine rahatlayan padişah, gece şeyhi ziyaret eder ve sabaha kadar halleşir...

10- Fethin en önemli simgelerinden olan Ayasofya’nın camiye dönüştürülmesi sırasında burada ilk cuma hutbesini okuyan Akşemseddin, bundan tam 547 yıl önce, 15 Ocak 1459 tarihinde vefat etmiştir. Son yıllarını Bolu Göynük’te geçiren Akşemseddin, ruhunu Rahman’a burada teslim etti. Allah rahmet eylesin...

SULTAN FATİH: Bendeki bu sevinci görürsüz, Konstantiniyye fethine sevinir sanman. Akşemseddin benim zamanımda olduğuna sevünürüm...

AKŞEMSEDDİN: Dervişlikte öyle bir mertebe vardır ki, eğer lezzet alınırsa, saltanat işlerinden kesin olarak el çekmek lazım gelir. Eğer öyle olursa memleketin işleri ihtilal bulur. O takdirde, hem siz ve hem de biz vebale gireriz...


Sayı: 162
Bölüm: Portreler
Yazar: SALİH YUSUFOĞLU
Zaman Gazetesi